Bompa

Tous mes meilleurs voeux pour l’année 1914 t’accompagnent mon cher bon papa...

Een vooruitziende kleinzoon stuurde dit kaartje op 10 december 1913 vanuit Valparaiso naar zijn grootvader in Belgica, Amberes, 6 rue Kipdorp. De postkaart deed er meer dan 3 weken over en kwam uiteindelijk op 2 januari 1914 in Antwerpen toe.

De kleinzoon is Robert Grisar, voluit Robert Gustave Grisar, geboren in 1890 in Antwerpen als oudste zoon van Emile Grisar en Alice Delvaux. Hoe Robert precies in Valparaiso is terechtgekomen is me niet zo duidelijk. Maar als twintigjarige scheepte hij in 1910 vanuit Antwerpen en met domicilie in de Lange Gasthuisstraat, in op het stoomschip Amerika en kwam op 6 augustus aan in Ellis Island, VSA. Dat is allemaal terug te vinden op de site van de Liberty Ellis Foundation. En de Grisars hàdden al roots in Chili en Valparaiso. Een broer van zijn grootvader langs vaderszijde (Jules Armand Grisar, °15.6.1830) was rond 1850 consul van België in Chili.

Het was echter aan de andere grootvader, langs moederszijde, dat Robert zijn kaartje richtte: Frédéric Delvaux, afkomstig van Leuven, maar advocaat in Antwerpen en ook, van 1900 tot aan zijn dood in 1916, volksvertegenwoordiger voor de liberalen en (ere)voorzitter van de Liberale Vereniging van Antwerpen (zie zijn fiche in Odis)

Robert wenste zijn bon-papa veel succes toe met die functies. En hij sprak tegelijkertijd de hoop uit dat "le projet Poullet ne verra jamais le jour!". Dat zal dan wel gaan om Prosper Poullet (zie Odis), ook al van Leuven afkomstig, en ook volksvertegenwoordiger, maar dan voor de katholieken. Van 1911 tot 1918 was hij minister van Kunsten en Wetenschappen in de regering-De Broqueville I, die oorspronkelijk alleen uit katholieken bestond. En zou dat vermaledijde project misschien de wet Poullet kunnen zijn, die in 1914 de leerplicht invoerde voor de 6- tot 12-jarigen?

Volkomen terzijde, ik heb dit even moeten opzoeken, omdat ik intuïtief “grootvader” zou vertalen als “grand-père”:
Bon-papa : grootvader, zo lees ik in mijn onafscheidelijke Prisma Frans-Nederlands woordenboek (Utrecht : Spectrum, 1969). Dat boekje erfde ik van mijn vader, en dat is onweerlegbaar: zijn stempel prijkt nog op de franse titelpagina (voor diegenen die niet in een bibliotheek geboren of getogen zijn: dat is de titelpagina vóór de eigenlijke titelpagina, waarop meestal alleen de titel en de auteur voorkomen). Bon-papa. Et pour les flamands: bompa. Nu pas is me de oorsprong van dat woord duidelijk.