Beste Henri,
uw lief kaartje bijzonder aan onze Miatina toegestuurd hebben wij met genoegen gelezen.
Op 11 maart 1918 schrijft Gustaaf vanuit Antwerpen een kaartje aan Henri in Amsterdam. Maart 1918, nog in volle oorlogstijd in België, en dat wordt ook duidelijk uit het bericht. Gustaaf schrijft over kleding die peperduur is: 130/150 frank voor een kostuum. En de tabak kost wel bijna 50 frank per kilo. In Antwerpen wordt puin geruimd en zijn er veel discussies - geredekavel over activisten en passieven, zoals ge overigens in de Hollandsche kranten ook zult gelezen hebben.
Gustaaf vraagt Henri hoe het daar gaat in Amsterdam. Zeker een opfrissching van het zenuwtoestel na uw kalme leven. En: ge moogt van geluk spreken nog nuttig en belangwekkend uw tijd te kunnen overbrengen.
Welk werk zou die Henri - Henri Van Dijk - daar uitvoeren in Amsterdam? Mogelijk werkt hij op het bureel van den heer Cuypers in het Rijksmuseum waar hij te bereiken is. Wie die Cuypers is, is niet meteen duidelijk. Zou het kunnen gaan om Pierre Cuypers (1827-1921), een Nederlandse architect die het ontwerp tekende voor het Rijksmuseum, en die in de bijgebouwen nog kantoor hield? Of misschien gaat het over zijn zoon, Joseph Cuypers (1861-1949), ook een architect, die het kantoor in 1894 overnam van zijn vader. De activiteiten van die Henri zullen vermoedelijk wel in de bouwkundige sfeer te situeren zijn.
Deze enkele details zetten me op het spoor van de Belgische architect Henri Van Dijk die op 25 februari 1890 in Antwerpen geboren werd als Henricus Augustus Josephus. Hij was de zoon van de architect Franciscus (Frans) Henricus Van Dijk (1853-1939), een bouwkundige volgens de geboorteakte van zijn zoon, en van Maria Henrica Carolina Kamsteeg. Op de Zuiderlei [...] is alleman gezond, schreef Gustaaf aan Henri. De architect Henri Van Dijk werd inderdaad geboren op de Zuiderlei, en in 1920 woonden zijn ouders nog steeds op dat adres, nummer 40 op de Avenue du Sud - de huidige Amerikalei.
Vader Van Dijk was, samen met Jean-Jacques Winders, architect van het KMSKA in Antwerpen. Hij ontwierp heel wat plannen voor woningen in de Cogels-Osylei, waaronder de huizengroep Scaldis. En samen met zoon Henri tekende hij in 1925 de verbouwing/vergroting van het Justitiepaleis op de Britselei. Frans was toen 74. Henri Van Dijk was verantwoordelijk voor de plannen van het Museum voor Volkskunde, en voor de heropbouw van het hoekhuis van de Wisselstraat met de Grote Markt, Den Bonte Mantel, waar een tijdlang de Stadswinkel was gevestigd. In de gevel van het gebouw is een gedenksteen ingemetst die verwijst naar de bouwmeester/architect.
In 1925 tekende hij ook het ontwerp voor de vergroting van het gesticht De Fraula in de Klappeistraat nr. 28 in Antwerpen. Henri trouwde pas laat; 44 was hij toen hij in 1934 huwde met Mary Van der Plancke (geboren op 3 februari 1907). Ze kregen 3 kinderen. Henri overleed op 23 oktober 1982.
Maar wat is dan de verhouding tussen Van Dijk en de kaartjesschrijver, Gustaaf - G. Huybrechs uit de Cogelslei 18 in Antwerpen?
Huybrechs (Antwerpen, 2 januari 1883 - Antwerpen, 24 oktober 1940) blijkt een schoonbroer te zijn; hij was in 1911 gehuwd met de zus van Henri, Jeanne (Joanna Mathildis Gertrudis) en bij dat huwelijk was Henri getuige. Volgens de huwelijksakte was Huybrechs toen handelaar in graan, en Henri student. Op 27 februari 1915 werd in dat huwelijk een dochter, Maria Christina (Miatina) geboren - in Den Haag. Was het gezin Huybrechs-Van Dijk naar Nederland gevlucht voor de oorlog? En in 1921 was Henri aangever van de geboorte van zoon Jozef Karel - Jos Huybrechs. Bij zijn oppensioenstelling verkreeg die laatste het archief van beide architecten, en over zijn grootvader Frans Van Dijk schreef hij in 1994 een boek; Frans Van Dijk, architect te Antwerpen (uitgegeven in eigen beheer).
In dat boek lees ik dat er nog een link is tussen de families Van Dijk en Huybrechs: Alfons Huybrechs, de vader van Gustaaf, was in de Academie van Antwerpen een klasgenoot van Frans Van Dijk, de vader van Henri. En op bladzijde 212 vind ik de bevestiging van het "kalme leven" van Henri waar Gustaaf naar verwijst in zijn kaartje:
Van 1912 tot ongeveer 1920 was het inderdaad zeer rustig op het architectenbureau van Frans Van Dijk en de activiteit werd er tijdens de oorlogsjaren zelfs praktisch volledig stilgelegd. Gedurende deze periode heeft Henri Van Dijk evenwel ook op het kantoor van de bekende Nederlandse architectenfamilie Cuypers te Roermond gewerkt.Volgens het bevolkingsregister van Roermond zou hij op 27 oktober 1915 zijn toegekomen op de Godsweerdersingel en op 9 januari 1919 zijn teruggekeerd naar de Zuiderlei in Antwerpen.
