Liefste Laura

27 juni 1903

Zoo, zijn de aardbezien rijp? 't Is goed, ik kom misschien.

De geadresseerde - Laura in Turnhout - zal wel weten wie er zo'n zin heeft in aardbeien, want de afzender die het kaartje op zaterdag 27 juni 1903 op de bus deed in Antwerpen, aan het station, vond het niet nodig om het kaartje te ondertekenen. En de boodschap is kort en zonder omwegen; de onbekende afzender moet Laura waarschijnlijk goed kennen.

Op het kaartje staat het oudste huis van Antwerpen, in de Stoelstraat. De straat had rond 1900 een wat verlopen uitzicht; in het huis op nr. 11 was een estaminet gevestigd. Nu, in 2015, heeft het huis een gedaanteverwisseling ondergaan, en het raakt volgens Het Laatste Nieuws niet verkocht.

2060, Duinstraat 124

Op wandel in 2060 loop ik via de Van Urselstraat naar de Lange Ypermanstraat, op weg naar het Stuivenbergplein. Dan moet ik heel even door de Duinstraat, maar ik kan niet voorbij het eigenaardige gebouw op nr. 124. Hier woont sjiek volk, is mijn eerste gedachte. En toch lijkt het onbewoond.
Volgens de Inventaris van het Onroerend Erfgoed is dit een voormalig onderstation van de Antwerpse Elektriciteitsmaatschappij; daterend van rond 1910 - toen nutsvoorzieningen blijkbaar nog esthetisch verantwoord mochten gebouwd worden. Zowat 100 jaar later is het door Vespa verkocht.

Is dit nu een privéwoning, vroeg ik me af. Nee, zo blijkt na enig speurwerk op Google. Het is de thuisbasis, "Studio Duinstraat" (of "Duinstreet") van Katleen Vinck. Op haar website vind je een foto van de binnenruimte. De studio wordt verhuurd voor performances, tentoonstellingen,...

Nu ik mijn eigen foto van het gebouw opnieuw bekijk valt het me pas op: de lichtvlekken op de straat en op de gevel. Ze moeten afkomstig zijn van een huis op de hoek van de Lange Ypermanstraat, denk ik.

Huis op zijn smalst (Borgerhout, Kattenberg)

Dit is een van de smalste huizen die ik tot nu toe gezien heb. Ik heb het "afgestapt" op het trottoir: een gevelbreedte van 3 meter. En toch wonen daar mensen in, zag ik op de deurbellen. Hoe dat je dat met die ruimtelijke beperking, de kamerindeling? Kamer na kamer na kamer?

Het huis heeft "iets" met zijn buur op nr. 116: in de hoogte moet het niet onderdoen, al heeft het daar een valse verdieping voor nodig. Maar al is het buurhuis esthetisch een pareltje, ik ben langer blijven stilstaan voor nummer 114.

Voor zover ik kon zien, bevindt de traphal zich aan de voorzijde; de geschrankte vensters zorgen er voor daglicht.

Liefde in het spel, of: de oorlog duurt zo lang

Het spelletje backgammon is maar een aanleiding om bij elkaar te zijn. Want als de liefde roept, dan sta je op en grijp je elkaar bij de hand. En verder laat ik dat aan uw fantasie over.

Uitgeverij Amag produceerde nogal wat van deze zoeterige prentkaarten, dikwijls (met de hand?) ingekleurd, zoals in dit geval: de blouse en de sofa kregen variante kleuren, maar in wezen gaat het om momentopnames uit dezelfde scene met dezelfde rekwisieten.

Erg interessante kaarten waar ik wel wat geld voor wilde geven, niet zozeer om de voorkant maar omwille van de berichten op de adreszijde.

Het was met overgroote vreugde dat ik uwen brief n° 47 en uwe kaart N° 48 ontvangen heb…


Heden heb ik met overgroote vreugde uwe schoone kaart N° 52 ontvangen…

De kaarten werden met de hand genummerd (28, 32) en werden respectievelijk verstuurd op 23 september en op 27 oktober 1917. In volle oorlogstijd dus. De Antwerpse giletmaakster Jeanne schrijft ze aan haar geliefde Paul, een bureelbediende uit Borgerhout die (zeker als sinds 1915, zo blijkt uit gegevens in het stadsarchief van Antwerpen) krijgsgevangen is in het lager Parchim in Mecklenburg. De nummers dienden heel waarschijnlijk als controle, om te weten of alle kaarten en brieven wel terechtkwamen.

Jeanne spreekt Paul op 23 september hoopvol toe: Lieveling houdt nog wat moed, want ik ben bijna zeker dat we elkander dees jaar nog zullen wederzien, daar de gazetten over niets anders schrijven dan over de vrede […] Ontvang lieve schat millioene kussen van haar die U hartstochtelijk bemint.

Op de kaart van 27 oktober is ze echter voorzichtiger: Lieveling bij de gelegenheid van allerheiligen wensch ik U uit ganscher harte een zalig en gelukkig hoogdag en het ware te hopen dat wij toekomend jaar dit mondelings konden doen [….] Ontvang, chouke, millioene vurige kussen van uwe toekomende.

Toch zullen ze nog  hebben moeten wachten tot de herfst van 1918 eer de vrede een feit was. En eer ze in het huwelijksbootje konden stappen. Trouwen deden ze uiteindelijk op 27 mei 1919. Goed een jaar later, op 1 juni 1920, werd hun dochtertje, Angela, geboren.

En ze leefden nog lang en gelukkig?

De Scala heeft gebrand (2): de foto's!!

De Scala in Antwerpen is afgebrand, zoals ik al in een vorig bericht vertelde, niet op 26 januari 1906 maar wel op 25 januari. Het moet een ravage geweest zijn daarbinnen, te oordelen naar de prentkaarten die werden gedrukt naar aanleiding van de brand.

Gek toch hoe de prentkaartenindustrie vroeger munt sloeg uit die rampen - branden, overstromingen, omgevallen bomen; een beetje zoals de sensatiepers nu. En gek dat die kaarten verstuurd werden aan vrienden en familie. Geen toeristische attracties, geen prenten met zeezichten en zonovergoten stranden, neen, stuur maar die kaart met de brand van de Scala.

De hulpdiensten op de onderste kaart lijken zich daar niet druk over te maken; ze poseren rustig voor de fotograaf van dienst.

Ooievaars in de zoo

Nooit geweten dat er ooievaars zaten in de zoo van Antwerpen. Planckendael, ja.

Wellicht is er daarover iets te vinden in het boek van Roland Baetens, De roep van het paradijs.

De prentkaart werd op 22 september 1902 door Florent verzonden aan zijn vriend Camille, postbediende in Waasten. Waasten/Warneton maakt deel uit van de gemeente Komen-Waasten, ligt nu in Henegouwen maar behoorde tot 1963, toen de taalgrens werd vastgelegd, tot de provincie West-Vlaanderen.

De postkaart draagt niet de afstempeling van Antwerpen, zoals ik verwachtte, maar van Neuve Eglise. Nieuwkerke, neem ik aan, en dat ligt nog net wél in West-Vlaanderen, vlak tegen de Franse grens en vlakbij Waasten, en met de vélo zal dat voor Camille niet zo ver fietsen zijn, zoals Florent vraagt.

In 1902 zal men waarschijnlijk zijn slaap niet gelaten hebben om taalgrensperikelen. Wat Florent meer bezighoudt, is dat het onmogelijk zal zijn aan uw gevraagde te voldoen, het is mij onmogelijk. Heeft Camille hem een ongemakkelijke gunst gevraagd? Hulp bij een klus in huis? Hij blijft er geheimzinnig over in zijn bericht. En wie is die Héléna aan wie hij in eerste instantie zijn complimenten wil laten overbrengen, nog voor papa en mama en (zijn zusje?) Cesarintje?

Die vragen zullen mij vannacht weer wakker houden.

De Pépinière

Natuurlijk werden er van het monument voor Camille-Aimée Coquilhat prentkaarten gedrukt, zoals deze bijvoorbeeld:

Dat monument staat er nog altijd, al duurde het een tijdje eer ik het vond, wat verborgen tussen de bomen en misleid als ik was door de weergave op de prentkaart.

Het beeld is van de hand van Jacques de Lalaing. In het boekje Antwerpse standbeelden (Antwerpen : De Vlijt, 1983, p. 97) wordt het omschreven als "Van Coquilhat is niet zo veel te zien : een bronzen medaillon onderaan het monument. Blikvanger is de levensgrote negerin, die in zwierige en bevallige houding op een boomstam schijnt te genieten van de herwonnen vrijheid". In 2001 is men tot een ander inzicht gekomen: "Een naakte negerin met weelderige vormen staat op een uitstekende knoest van een boom; haar hoofd steekt tussen de bladeren. Zij buigt zich voorover om hulde te brengen aan het portret van Coquilhat".
Geciteerd uit Stadsbeelden Antwerpen anno 2001 ( Antoon Van Ruyssevelt. - Antwerpen : 2001, p. 138). Met prachtige foto's trouwens van buurman en fotograaf Jan Kempenaers.

Van Chamonix en Genève over Antwerpen naar Congo

Deze kaart van de mannen die een gletsjer beklimmen in Chamonix kreeg Emma Beaujean (Veuve Coquilhat) in 1907 toegestuurd door haar zuster in Genève. Ze woonde toen aan de Boulevard Léopold, de huidige Belgiëlei. 

Emma Antoinette Euphémie Beaujean (°Luik, 1826 - +Antwerpen, 1910) zoals ze voluit heet, is de weduwe van Casimir Coquilhat. Dat is niet de man naar wie de Coquilhatstraat in Antwerpen is genoemd, maar wel de vader ervan. De Vaderlandstraat, zoals de straat vroeger heette, kreeg in 1891 haar nieuwe naam naar aanleiding van het overlijden in Boma, Congo, van Camille-Aimée Coquilhat. Een beroemd man toentertijd, die in het zog van Stanley mee naar Congo trok en het uiteindelijk in 1890 tot vice-gouverneur schopte van dat land. In de bibliotheken van de UAntwerpen en van de erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience zijn er van zijn hand enkele werken over Congo te vinden.

Lang kon hij niet genieten van die status, want in 1891 was zijn pijp uit: dysenterie (een wetenschappelijker woord voor diarree). Postuum kreeg hij dus een straat naar hem genoemd, en een monument in wat toen de Pépinière heette, het huidige Albertpark. In Congo zelf werd Equateurville omgedoopt tot Coquilhatville (het huidige Mbandaka).

 Ook vader Casimir Erasme Coquilhat was geen onbelangrijk man. Hij was inspecteur van oorlogswapens en bevelhebber van het artilleriemateriaal in Antwerpen, en als specialist ter zake schreef hij daar enkele werken over. Door sommige bronnen  wordt hij daarom als een van de grootvaders van de moderne ruimtevaart beschouwd. Casimir Erasme Coquilhat overleed in 1890, 79 jaar oud, maar een jaar voor zijn zoon stierf, als gepensionneerd generaal-majoor, Commandeur van het Leopoldsorde, versierd met het gedenkkruis der vrijwilligers van achttienhonderddertig en het Militair Kruis, Ridder der Orde van den Nederlandschen Leeuw en van verscheidene andere Orden.

Institut Van den Bussche, Van Geertstraat 35

Een wat rare tuin (500 m²!), die van het Institut Van den Bussche in de Van Geertstraat nr. 35. Het moet in de lente geweest zijn, de bomen met hun witgekalkte stammen lijken te botten.
Situation salubre. Dat moest ik opzoeken: "gezonde situatie". Dat mag je wel veronderstellen van een school. En toch, om bij bezorgde ouders geen misverstanden te laten bestaan: L'établissement est soumis à une inspection médicale régulière.

Zou dat de reden zijn geweest dat de ouders van onze in 2007 overleden buurvrouw Magda C. haar naar die school stuurden?

De school is nu geen school meer. De firma Landwin bouwt er een heel nieuw complex "VG27" waarin het gebouw wordt geïntegreerd.

De laatste kaart?

This is your last card. I dont see the use of sending you any if you’ve no book to put them in. The dogs send you their love. I expect more snow soon. E.

Een kaart om te koesteren, deze litho van de gebroeders Seghers uit Antwerpen. Ik heb lang getwijfeld om ze te kopen, enerzijds gecharmeerd door de tekst, anderzijds wat afgeschrikt door de prijs (oorspronkelijk meer dan 4 Britse pond). En dan was ze ineens afgeprijsd, en dan kocht ik ze van Edward in Wales en na meer dan vier weken was ze nog altijd niet toegekomen. Verloren in de post, dachten we, en Andrew had me het geld al teruggestort (God, bless that Welshman!) toen na enkele dagen de kaart toch in de bus viel. Het geld dan maar terug teruggestort aan Andrew.

Een zekere E. stuurt deze kaart waarschijnlijk aan zijn vrouw, en het zal wel niet de eerste zijn geweest, maar waarschijnlijk wel de laatste. Want ze heeft geen boek om ze in op te bergen. Het bericht zelf is een prachtige cocktail. Van wrevel, omdat ze de postkaarten die hij stuurt niet de nodige zorg kan geven. Gemengd met een liefdesboodschap van de honden. En als afsluiter het onvermijdelijke nieuws over het weer.

Geen How are you, dear? of I miss you! maar een onbeschaamd met-de-deur-in-huis-vallen: van mij moet je geen kaart meer verwachten! Het deed me denken aan de communicatie tussen partners die al vele jaren samenwonen. In hun conversaties is er dikwijls geen plaats meer voor enige omzichtigheid, een buitenstaander ervaart die als brutaal. En o ja, zien doen ze elkaar nog graag, maar dat wordt niet meer rechtstreeks gezegd, je moet het lezen, verborgen in andere boodschappen. The dogs send you their love.  En dan gooien ze het vlug over een andere boeg (laten we het maar over het weer hebben...).

Van waar precies de kaart is verzonden, is niet duidelijk. Ze draagt geen postzegel, noch een afstempeling. Is ze verzonden in een omslag? Is ze vertrokken van het vasteland – Antwerpen? Ook afzender en bestemmeling zijn niet helemaal zeker.Gaat het om kolonel Alfred Thrale Perkins (wiens dagboeken bewaard worden in het Somerset Heritage Centre) en zijn vrouw, Mary Frances Falls  die volgens de Census (volkstelling) van 1901 op het adres 99, Sydney Place, Bath woonde(n)?

Het is alleszins niet de laatste kaart die ik zal kopen van Andrew.